Şəkinin mədəni həyatı

Şəki Azərbaycanın ən gözəl mənzərəli şəhərlərindən biridir, küçələri orta əsr memarlığı ilə zəngindir. Şəki 2700 illik  tarixini özündə cəmləşdirən mədəni sərvət və abidələrin ən sıx toplandığı qədim mədəniyyət və sənətkarlıq şəhəridir.


Şəhər qırmızı damları olan bir çox evə sahibdir. Yumor mədəniyyətində, şübhəsiz ki, Səkililərin ən məşhur xüsusiyyəti, xoş yumor hissi və komik nağıllardır. Şəkinin komik nağılları qəhrəmanı Hacı dayı (Hacı əmi) bölgədəki bütün zarafatların mövzusudur.

Şəki həmişə Azərbaycan sənətində və ümumiyyətlə Azərbaycan incəsənətində və memarlığında mərkəzi rolunu oynamışdır. Eləcə də bir neçə təsviri və dekorativ sənət növünün mərkəzdir.

Dünyada ən incə, ən gözəl şəbəkənin yerli istehsalı, çox rəngli vitraj şüşələr - Şəki xanlarının sarayını bəzəyir. Dünyanın başqa bir yerində belə heyrətamiz səbəkə nümunələrini görmək çətin olacaq. Mükəmməl çevikliklə istehsal olunur və bu sənətin əsas xüsusiyyəti, səbəkə mozaikalarının yapışqan olmadan bir yerə qoyulmasıdır. Naxışlar həndəsi fiqurlardan, dəyirmi, çoxbucaqlı və ulduz formalı formalardan ibarətdir. Orta ölçülü şəbəkə mozaika 5000 taxta və şüşə detaldan ibarətdir.

Şəkidə Hüseyn Hacımustafazadənin hazırladığı dəyirmi şəkilli şəbəkə bənzərsizdir. Onun sözlərinə görə, şəbəkənin fərqləndirici xüsusiyyəti, detalların düz deyil, əyri və kəsikli olmasıdır. Şəbəkə ətrafındakı taxta çərçivələr ümumiyyətlə şərq çinarlarından hazırlanır.

Şəki həm də əl sənətlərinin paytaxtı hesab olunur və hazırlanan bədii məhsullara Azərbaycanın heç bir bölgəsində rast gəlinmir. Yerli sənətkarlar nəsillərdən-nəsillərə ötürərək bu günə qədər öz sirlərini qoruyub saxlaya bildilər. Belə sənət  nümunəsi saxsı qablar, ev əşyaları və gildən hazırlanmış mətbəx əşyalarıdır. Burada hazırlanan məhsullar yerli və xarici bazarda  satılır. 

Şəki köhnə İpək Yolu üzərində yerləşdiyindən, ipək istehsalı əsrlər boyu burada əsas sahə olmuşdur. Azərbaycanda ipək deyərkən Şəki yada düşür. 

Qonaqların və turistlərin sevimlisi Azərbaycan baş örtüsü Şəki ipəyindən hazırlanmış kəlağayıdır. Kəlağayının orijinallığını sınamaq üçün xüsusi bir yol var:  kəlağayının ölçüsü nə qədər olursa olsun, bir  üzükdən keçirsə, orijinal Şəki ipəkindən hazırlanıb deməkdir.

Şəki naxışları ilə də məşhurdur. XIX əsrdə bölgə rəngli ipək iplərdən istifadə edərək normal məxmər və ya yun parçalardan tikilmiş tekelduz tikmə mərkəzi idi.

Tekelduz tikmə qədim Şəki sənətidir və bir əl ilə düzəltmək deməkdir. Qədim dövrlərdə bunu yalnız kişilər tikərdi, amma bu gün qadınlar da bu sənət növünü yaşadır. Qadın geyimləri, yastıqlar, örtüklər və vanna otağı kilimləri kimi əşyaları bəzəmək üçün istifadə olunurdu və dizaynlarda tez-tez Azərbaycanın flora və faunası əks olunurdu. Bu asan bir sənətkarlıq deyil - bir kompozisiya üç və ya dörd ay çəkə bilər.