Bərdənin Tarixi

Bərdə tarixi və mədəniyyəti ilə zəngin şəhərdir. Bərdə şəhərin zəngin keçmişi onun memarlığında, abidələrində və adət-ənənələrində özünü göstərir. Onu ziyarət etməklə siz orta əsrlərin ab-havasına qərq ola, unikal memarlıq abidələrini seyr edə və təbiətin gözəlliyindən həzz ala bilərsiniz.

 Azərbaycanın ən qədim şəhərlərindən biri eramızın V əsrində əsası qoyulmuş Bərdə şəhəridir. Şəhər böyük ticarət və mədəniyyət mərkəzi olub, Qafqaz Albaniyasının həyatında mühüm rol oynayıb. Bərdə rayonunda tunc dövrünə aid artefaktların aşkar edilməsi bu bölgədə 5000 ildən çox əvvəl inkişaf etmiş şəhər mədəniyyətindən xəbər verir.

VII əsrdə Bərdə rayonu da bütün Azərbaycan kimi ərəblər tərəfindən işğal edib. Bu da bölgənin memarlığında, mədəniyyətində və dinində iz qoyub.

XI əsrdə Bərdə rayonu Səlcuqlular tərəfindən işğal edilib. Səlcuqlar bölgədə çoxlu karvansaraylar, məscidlər və digər memarlıq abidələri tikdirdilər. XIII əsrində Bərdə rayonu monqollar tərəfindən dağıdılıb. Monqol istilasından sonra bölgə uzun müddət tənəzzülə uğrayıb.

XVIII əsrdə Bərdə rayonu Rusiya imperiyasına birləşdirilib. 1920-ci ildə Bərdə rayonu Sovet İttifaqının tərkibinə daxil edilib Sovet dövründə rayonda sənayeləşmə, kənd təsərrüfatı və mədəniyyət inkişaf etmişdir.

 SSRİ-nin dağılması ilə1991-ci ildə Azərbaycan müstəqillik əldə etdi və Bərdə rayonu müstəqil Azərbaycan dövlətinin tərkibinə daxil oldu. 2020-ci ildə İkinci Qarabağ Müharibəsi zamanı Bərdə rayonuna ciddi ziyan dəyib. Bir çox yaşayış məntəqələri dağıdıldı, əhalinin bir hissəsi evlərini tərk etmək məcburiyyətində qaldı.

Şəhərdə günümüzədək çatan, tarixinə şahidlik edən bəzi tarixi abidələr qalmaqdadır. 

• Bərdə qalası: Bərdənin ən məşhur və təsirli tarixi abidələrindən biri də Bərdə qalasıdır. O, IV əsrdə tikilib və şəhərin çoxsaylı düşmənlərdən etibarlı müdafiəsi olub. Qala zəngin tarixə malikdir və bir neçə dəfə əl dəyişib. Bu gün bu müdafiə quruluşunun miqyasını və gücünü təsəvvür etməyə imkan verən xarabalıqlar qalır.
• Bərdə türbəsi: Allah-Allah türbəsi və ya Nüşabə qalası — Bərdə şəhərində yerləşən tarixi memarlıq abidəsi. XIV əsrdə Bərdədə iki qülləvari türbə tikilmişdir ki, onlardan biri müasir dövrə qədər qalmışdır. Elmi ədəbiyyata 1322-ci il tarixli Bərdə türbəsi adı ilə daxil olan abidənin nə vaxt və kim tərəfindən tikildiyi üstündəki kitabələrdən məlumdur.
• Cümə məscidi: Bərdə Cümə məscidi şəhər memarlığının daha bir incisidir.  əsrdə tikilib 1905-ci ildə tikilmişdir. Məscid zərif nisbətləri, zəngin bəzəyi və möhtəşəm günbəzləri ilə seçilir.
• Karvansaraylar: Keçmişdə Bərdə mühüm ticarət mərkəzi olduğu üçün burada tacirlərin dincəlib gecələyə biləcəyi bir neçə karvansara qorunub saxlanılmışdır. Bir neçə qədim körpü şəhərin içindən axan çayların üstündən keçir ki, bu da maraqlı memarlıq quruluşlarıdır.

Bərdə Tarix və Mədəniyyət Muzeyində arxeoloji tapıntılar, məişət əşyaları, sənət əsərləri və şəhərin və rayonun tarixindən bəhs edən sənədlərdən ibarət zəngin kolleksiya saxlanılır. Burada müxtəlif tarixi dövrlərdə Bərdədə yaşamış insanların həyatı ilə tanış olmaq olar.

Bərdəyə səyahət planlaşdırarkən bu heyrətamiz yerləri ziyarət etməyi marşrutunuza daxil etməyi unutmayın.